Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον 2023-2024
Οι μαθήτριες του σχολείου μας Ιωάννα Μπελιούκοβα (Β32), Μαρία Αλεξάνδρου (Β31) και Μαριλένα Χαραλάμπους (Β32), με υπεύθυνη καθηγήτρια την Μέλπω Τρύφωνος έλαβαν μέρος στο πρόγραμμα «Νέοι Δημοσιογράφοι για το περιβάλλον (YRE)». Οι μαθήτριες μελέτησαν το θέμα «Άγνωστες καθημερινές συνήθειες που επιδεινώνουν την κλιματική κρίση» που είναι επίκαιρο και επικεντρώθηκαν σε πιθανές λύσεις. Για την έρευνα τους χρησιμοποιήσαν ερωτηματολόγια κλειστού τύπου, τη γνώση διάφορων φορέων ή ειδικών και σχετική βιβλιογραφία. Το θέμα τους είναι συνδεδεμένο με ένα από τους 17 στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (στόχος 13: Δράση για το κλίμα). Απαραίτητη προϋπόθεση του προγράμματος ήταν να γίνει διάχυση/δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας τους στην τοπική κοινωνία και στην κοινωνία του σχολείου ώστε να αξιοποιηθούν κατάλληλα.
Άγνωστες καθημερινές συνήθειες που επιδεινώνουν την κλιματική κρίση
Η κλιματική κρίση είναι μια κατάσταση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε ως κοινωνία παγκοσμίως, μια κρίση - πρόκληση για όλη την ανθρωπότητα. Στα πλαίσια του προγράμματος Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον πραγματοποιήθηκε έρευνα με ερωτηματολόγια σε μαθητές γονείς και εκπαιδευτικούς μεταξύ των ηλικιών 15 - 75 ετών στην περιοχή της Γεροσκήπου στην Πάφο. Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να απαντήσουν ποιες από τις πιο κάτω συνήθειες κατά την άποψη τους επιδεινώνουν την κλιματική κρίση. Τα ποσοστά των ατόμων ανά συνήθεια της καθημερινότητας που πιστεύουν ότι επιδεινώνει την κλιματική κρίση είχαν ως εξής: το 8 % η αγορά ενδυμάτων από εταιρείες fast fashion, το 14 % η αποθήκευση αχρείαστων emails, το 16 % οι διατροφικές μας συνήθειες, το 32 % η συχνή χρήση μεταφορικών μέσων, το 28 % η χρήση ηλεκτρικών συσκευών και το 2 % η παρακολούθηση μιας ταινίας ή σειράς (Εικόνα 1). Από τα αποτελέσματα της έρευνας μας φαίνεται ότι οι περισσότεροι δε γνωρίζουν την σχέση κάποιων καθημερινών συνηθειών με την κλιματική κρίση (Εικόνα 2).
Σχετικά με την πρώτη συνήθεια της καθημερινότητας δηλαδή την αγορά ενδυμάτων από εταιρείες γρήγορης μόδα (fast fashion) βρέθηκε ότι η βιομηχανία της γρήγορης μόδας βασίζεται στην επαναλαμβανόμενη κατανάλωση ενδυμάτων. Παρά τις ευρέως δημοσιευμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, η βιομηχανία της γρήγορης μόδας συνεχίζει να αναπτύσσεται, διότι βασίζεται στη φθηνή κατασκευή, στις χαμηλές τιμές των ενδυμάτων, τη συχνή κατανάλωση και τη χρήση ενδυμάτων βραχείας διάρκειας 5. Συνεπώς τα απορρίμματα έχουν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό. Πολλά από αυτά τα ρούχα που παράγονται με τρομακτικά γρήγορο ρυθμό καταλήγουν στις χωματερές. Τα ρούχα αυτά καίγονται ή απορρίπτονται σε χώρους υγειονομικής ταφής. Η παραγωγή πολυεστέρα που είναι το βασικό συστατικό των ενδυμάτων αυτών απελευθερώνει δύο έως τρεις φορές περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από το βαμβάκι. Εκτιμάται πως η βιομηχανία της μόδας είναι υπεύθυνη για το 10% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της ανθρωπότητας δηλαδή η ρύπανση είναι μεγαλύτερη από όλες τις διεθνείς πτήσεις και τις θαλάσσιες μεταφορές 5. Γι’ αυτό τον λόγο πρέπει όλοι να είμαστε συνειδητοποιημένοι όσον αφορά την αγορά ενδυμάτων, να αποφεύγουμε τον υπερκαταναλωτισμό και να επιλέγουμε όσο γίνεται περισσότερο βιώσιμες λύσεις, όπως την ηθική μόδα. Ένα προϊόν χαρακτηρίζεται ηθικό όταν υπάρχει πλήρης διαφάνεια στις διαδικασίες παραγωγής του. Η ηθική μόδα είναι πιο ακριβή από την fast fashion, επειδή τα υφάσματα είναι καλύτερης ποιότητας προκειμένου να μείνουν για χρόνια στη ντουλάπα μας. Ακόμη μία οικολογική λύση είναι η επαναχρησιμοποίηση των ενδυμάτων 5.
Επίσης η αποθήκευση αχρείαστων emails επιδεινώνει την κλιματική κρίση. Εάν o καθένας από εμάς διαγράφει 10 emails την ημέρα θα διαγραφούν 1.72 εκατομμύρια GB δεδομένων καθημερινά και θα εξοικονομούνται περίπου 55 εκατομμύρια kWh ενέργειας την ημέρα 6. Αυτό σημαίνει μείωση περίπου 39.035 μετρικών τόνων CO2e που ισοδυναμεί με 19.356 τόνους άνθρακα που καίγονται κάθε μέρα για να παραχθεί αυτή η ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας 7.
Ακόμη και οι διατροφικές μας συνήθειες σχετίζονται με την κλιματική κρίση. Ο τρόπος παραγωγής της τροφής μας αλλά και η κατανάλωσή της ευθύνεται για το 30% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου 2. Ενώ, η βιομηχανική γεωργία έχει ως πρώτη προτεραιότητα την αύξηση του κέρδους και αδιαφορεί για την υπερθέρμανση του πλανήτη, η βιώσιμη γεωργία είναι ένας τρόπος να προστατευτεί το δικαίωμα όλων στην τροφή και να περιοριστεί η κλιματική κρίση. Γενικότερα η στήριξη των λαϊκών αγορών, των μικρών παραγωγών, των εποχιακών προϊόντων αλλά και η παραγωγή της τροφής μας όπου είναι εφικτή είναι μια στάση που δεν ωφελεί μόνο την υγεία, αλλά και τον πλανήτη μας. Είναι επίσης σημαντικό να μειώσουμε τα απόβλητα τροφίμων μας για να μειωθεί η σπατάλη των πόρων και της ενέργειας που χρησιμοποιούνται για την καλλιέργεια, την παραγωγή, τη συσκευασία και τη μεταφορά τους. Όταν τα τρόφιμα σαπίζουν σε μια χωματερή, παράγεται μεθάνιο, ένα είδος αερίου του θερμοκηπίου. Είναι καλό τα τρόφιμα που μας περισσεύουν να τα κομποστοποιήουμε και να δημιουργούμε το δικό μας φυσικό λίπασμα από οργανικά απόβλητα 2. Εάν ακολουθήσουμε τις αρχές της βιώσιμης διατροφής, μπορούμε να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου περίπου κατά 55% έως το 2030 3.
Ακόμη μία καθημερινή μας συνήθεια που σχετίζεται με την κλιματική κρίση είναι η παρακολούθηση μίας ταινίας ή ενός βίντεο στο διαδίκτυο. Η ηλεκτρική ενέργεια καταναλώνεται κυρίως από τα δισεκατομμύρια συσκευές που χρησιμοποιούμε, smartphones, τηλεοράσεις και υπολογιστές που λειτουργούν ταυτόχρονα σε όλο τον κόσμο, αλλά και από τα κέντρα δεδομένων και δίκτυα τηλεπικοινωνιών, που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του ψηφιοποιημένου κόσμου. Η παρακολούθηση σε ζωντανή μετάδοση ενός βίντεο σε υψηλή ανάλυση αυξάνει κατά 1% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου 4. Επιπλέον μία μέση κινηματογραφική παραγωγή παράγει 2.840 τόνους CO2 που ισοδυναμούν με καύσιμα 7 εκατομμύριων μιλιών πορείας ενός κανονικού αυτοκινήτου και με το αντίστοιχο ποσό που απορροφάται από 3.709 στρέμματα δάσους σε ένα χρόνο 9. Το μεγαλύτερο αντίκτυπο στο αποτύπωμα άνθρακα στη λήψη ταινιών, οφείλεται στις μεταφορές αφού αντιπροσωπεύουν περίπου το 51% των συνολικών εκπομπών CO2, το 34% οφείλεται στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και το 15% στις γεννήτριες diesel. Επίσης η αποψίλωση των δασών είναι ακόμη ένα τεράστιο πρόβλημα στην κινηματογραφική βιομηχανία αφού για την κατασκευή ενός σκηνικού με ηχομόνωση μπορεί να αποψιλωθούν 40.000 στρέμματα δάσους 9.
Μπορούμε να μειώσουμε το οικολογικό αποτύπωμα με μικρές αλλαγές. Η παρακολούθηση για παράδειγμα ενός βίντεο υψηλής ανάλυσης στο κινητό μας καταναλώνει 100 φορές λιγότερη ενέργεια από την παρακολούθηση του σε μία τηλεόραση LED. Η οθόνη ενός φορητού υπολογιστή καταναλώνει πέντε φορές περισσότερη ενέργεια από ένα κινητό. Σύμφωνα με την Greenpeace η πολύ υψηλή ανάλυση ενός βίντεο αυξάνει τη ψηφιακή ρύπανση αφού ενθαρρύνει την αγορά μεγαλύτερων και πιο περίπλοκων οθονών (πιο ρυπογόνων) και απαιτεί περισσότερη ενέργεια για να λειτουργήσει. Παράλληλα θα μπορούσε να εγκριθεί και στην Κύπρο ένας νόμος για τη «μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ψηφιακής τεχνολογίας» κάτι που έγινε στη Γαλλία τον Νοέμβριο του 2021 4.
Η κλιματική κρίση αποτελεί πλέον γεγονος με τις επιπτώσεις που βιώνουμε καθημερινά να είναι τεράστιες. Η αντιμετώπισή της και η προσπάθεια δημιουργίας ενός βιωσιμότερου πλανήτη, απευθύνεται τόσο στις κυβερνήσεις όσο και στον κάθε πολίτη ξεχωριστά. Πρέπει να αναθεωρήσουμε τις συνήθειες της καθημερινότητας μας, να ελέγχει ο καθένας από εμάς ποιο είναι το οικολογικό του αποτύπωμα στον πλανήτη και να φροντίζει να το μειώνει.
Βιβλιογραφία:
1. Η κλιματική κρίση και η ασυδοσία της καθημερινότητας
https://www.athensvoice.gr/life/perivallon/809618/i-klimatiki-krisi-kai-i-asudosia-tis-kathimerinotitas/
2. Κι όμως, οι διατροφικές σου συνήθειες μπορούν να σώσουν τον πλανήτη
https://www.ladylike.gr/wellness/ki-omos-oi-diatrofikes-sou-sinitheies-boroun-na-sosoun-ton-planiti/
3. Πώς η βιώσιμη κατανάλωση θα περιορίσει την κλιματική κρίση
https://actionaid.gr/ta-nea-mas/pos-i-biosimi-katanalosi-tha-periorisei-tin-klimatiki-krisi
4. Does video streaming have an environmental impact?
https://www.up-to-us.veolia.com/en/stop-pollution/video-streaming-environmental-impact-digital-pollution
5. Fast Fashion και Επιπτώσεις στο Περιβάλλον
6. Αντιστάθμιση άνθρακα https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%B8%CE%BC%CE%B9%CF%83%CE%B7_%CE%AC%CE%BD%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%B1
7. What if deleting emails could save our planet?
//medium.com/@parthgarg19/what-if-deleting-emails-could-save-our-planet-8667584367ee" style="color: #0563c1;">https://medium.com/@parthgarg19/what-if-deleting-emails-could-save-our-planet-8667584367ee
8. Πέντε συμβουλές για να αντιμετωπίσεις την κλιματική κρίση σπίτι σου!
https://terracypria.org/el/5-tips-to-help-fight-the-climate-crisis/
9. Πώς μπορεί η κινηματογραφική βιομηχανία να συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή
https://ecozen.gr/2021/01/pos-mporei-kinimatografiki-viomichania-na-symvallei-stin-klimatiki/
Παράρτημα:
 |
Εικόνα 1: Αποτελέσματα έρευνας με ερωτηματολόγια με τα ποσοστά ατόμων που πιστεύουν ποιες από τις καθημερινές συνήθειες μας σχετίζονται με την κλιματική κρίση.
 |
Εικόνα 2: Τίτλος έργου: «Cardiogram of abuses!». Σε έναν μόνιμο εγκεφαλικό λήθαργο που τρέφει το στομάχι του μόνο με καταχρήσεις! Downloading of emails, eating habits, fast fashion, Downloading κακής ενέργειας, όπου σαν καυσαέριο ρυπαίνει το μυαλό, κάθε θετική σκέψη, κάθε αληθινό όραμα, πράξη και ενέργεια για ένα καθαρό κόσμο, για ένα υγιές περιβάλλον! (Εικαστική φιλοτέχνηση, Χρίστος Ποτσίδης, καθηγητής Τέχνης).
Μαθητική ομάδα:
Ιωάννα Μπελιούκοβα
Μαρία Αλεξάνδρου
Μαριλένα Χαραλάμπους
Υπεύθυνη καθηγήτρια:
Τρύφωνος Μέλπω