Γεροσκήπου

Μύθος και Ιστορία...
Η Γεροσκήπου έχει μακρά ιστορία και παράδοση. Ακριβή στοιχεία για το πότε κτίστηκε ο πρώτος οικισμός στη σημερινή Γεροσκήπου δεν υπάρχουν. Εξάλλου, δεν έχει γίνει ακόμα συστηματική αρχαιολογική έρευνα για την περιοχή. Τα διάφορα ευρήματα που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη αποδεικνύουν πάντως ότι η Γεροσκήπου κατοικείτο τουλάχιστον από τα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ
(Ύστερη Εποχή του Χαλκού).
Στα προϊστορικά χρόνια η Γεροσκήπου συνδέθηκε με τη λατρεία της θεάς Αφροδίτης. Σύμφωνα με την παράδοση, στην περιοχή της Γεροσκήπου βρίσκονταν οι Ιεροί Κήποι της θεάς. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η Γεροσκήπου πήρε το όνομά της από τη σύνθεση των λέξεων ιερός + κήπος, διατηρώντας έτσι τη σχέση της με το μύθο. Η σύνδεση των λατρευτικών πρακτικών της Πάφιας Θεάς με τις φυσικές ομορφιές της Γεροσκήπου έδωσε στην Αφροδίτη και τα επίθετα "Αφροδίτη Άνθεια" και "Αφροδίτη η εν Κήποις". Η ομορφιά της γης και της βλάστησης πρέπει να ήταν το εντονότερο χαρακτηριστικό της περιοχής γεγονός που ώθησε το ιερατείο του ναού της θεάς στην Παλαίπαφο (σημερινά Κούκλια) να επιλέξει τη Γεροσκήπου ως χώρο των Ιερών Κήπων της Αφροδίτης. Στους κήπους αυτούς λάμβανε χώρα μέρος των εκδηλώσεων των "Αφροδισίων", της ετήσιας τελετής προς τιμήν της θεάς που γινόταν στις αρχές Απριλίου, ακριβώς την περίοδο αναγέννησης της φύσης, μετά τη χειμερινή περίοδο. Την προηγούμενη της τελετής, προσκυνητές απ' όλο τον αρχαίο κόσμο, με τη συνοδεία μουσικής και χορού, ξεκινούσαν από κάποιο σημείο των Ιερών Κήπων για να πάνε στην Παλαίπαφο, όπου βρισκόταν ο ξακουστός ναός της Αφροδίτης, το κέντρο της λατρείας της στην Κύπρο και χώρος τέλεσης των "Αφροδισίων".

Το όνομα "Γεροκηπιά" το συναντούμε για πρώτη φορά στο μεγάλο γεωγράφο της αρχαιότητας Στράβωνα (66 π.Χ - 23 μ. Χ) ως "Ιεροκηπίς" και στο Λατίνο συγγραφέα Πλίνιο (23μ.Χ - 79μ.Χ) ως "Hiera et Cepia".

Ενδείξεις για την παρουσία της Γεροσκήπου κατά τους ελληνιστικούς χρόνους έχουμε μόνο από την ύπαρξη νεκροταφείου στις γειτνιάζουσες τοποθεσίες "Χασκάς" και "Καταραμένη".

Την παρουσία της Γεροσκήπου κατά τη ρωμαϊκή περίοδο μαρτυρούν απομεινάρια οικισμού που βρέθηκαν στους πρόποδες των βορείων υψωμάτων, ένα μικρό ιερό του Απόλλωνος Υλάτου που ανακαλύφθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, καθώς και ένα λαξευμένο στο βράχο ελαιοτριβείο.

Κατά τους πρώτους χριστιανικούς και τους μετέπειτα βυζαντινούς χρόνους, η Γεροσκήπου διατηρεί τη σημασία της, όπως φαίνεται κυρίως από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, την παλαιότερη πεντάτρουλλη βασιλική που διασώθηκε στην Κύπρο, της οποίας οι τοιχογραφίες, που κοσμούν το εσωτερικό της εκκλησίας, είναι από τις πιο σημαντικές βυζαντινές τοιχο¬γραφίες της Κύπρου. Επίσης, τα βόρεια βραχώδη και απόκρημνα υψώματα της Γεροσκήπου, καθώς και το βραχώδες τοπίο στην περιοχή του Αη Γιώρκη, φαίνεται να ευνόησαν την ασκητική ζωή, όπως διαφαίνεται από την ύπαρξη στους χώρους αυτούς σπηλαίων, φυσικών ή λαξευτών στους βράχους.

Στις μεσαιωνικές και αναγεννησιακές πηγές υπάρχουν αναφορές για τη Γεροσκήπου, κυρίως στο βιβλίο του χρονογράφου Βουστρώνιου Storia di Cipro. Στα τέλη του 18ου αιώνα ιδρύθηκε στη Γεροσκήπου βρετανικό υποπροξενείο. Από το 1800 και μετά η Γεροσκήπου, λόγω του γεγονότος ότι αποτελούσε έδρα του υποπροξενείου της Αγγλίας στην Πάφο, αναβαθμίστηκε και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο. Από τότε τη Γεροσκήπου άρχισαν να επισκέπτονται διάφοροι ξένοι περιηγητές αλλά και σημαντικές προσωπικότητες του νησιού. Το υποπροξενείο διατηρήθηκε μέχρι και το 1864.

Στο ιστορικό "σπίτι του Χατζησμίθ", που αποτελεί εξαίρετο δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονι¬κής, στεγάζεται από το 1978 το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης. Σε αυτό εκτίθεται μια μεγάλη συλλογή αντικειμένων, που έχουν σχέση με την καθημερινή ζωή, τις διάφορες ασχο¬λίες και επαγγέλματα, καθώς και με τις ποικίλες εκφράσεις της λαϊκής τέχνης στην Κύπρο του 19ου και των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα.

Λουκούμι Γεροσκήπου
Τo Λουκούμι Γεροσκήπου είναι ζαχαροειδές με κύριο συστατικό τη ζάχαρη. Έχει ζελατινώδη υφή, έν¬τονη γλυκιά γεύση και παράγεται σε ορθογώνια παραλλη¬λεπίπεδα. Το προϊόν προσφέρεται σε διαφορετικές γεύσεις και συσκευασίες, οι οποίες ποικίλουν αναλόγως του αρώ¬ματος που προστίθεται. Προσφέρεται επαλειμμένο με αλε¬σμένη ζάχαρη (άχνη) ή τρίμμα καρύδας.

Στη μάζα του προϊόντος μπορούν να προστεθούν ξηροί καρποί, ή/και μέλι, ή/και πικρή σοκολάτα.
Η διαφορετικότητα του Λουκουμιοΰ Γεροσκήπου, από πα¬ρόμοια προϊόντα εντοπίζεται στη στιβαρότητα, την ελα¬στικότητα και τη μειωμένη γλυκύτητα. Παράλληλα, στην παραγωγή δεν χρησιμοποιούνται καθόλου γλυκόζη ή ζελατίνη.
Προσφέρεται σαν επιδόρπιο, συνοδευτικό του καφέ ή σαν κεραστικό γάμου και άλλων εκδηλώσεων.